Свети Марко Подвижник
Поуки за духовниот живот од свети Марко Подвижник
4. Двесте дваесет и шест глави до оние кои мислат дека можат да се оправдаат со дела
1. Во следните глави се говори за погрешната вера на оние, кои живеат праведно само надворешно. Нивната погрешна вера е изобличена од оние што веруваат правилно и што ја знаат точно вистината.
2. Господ, Кој сака да ни покаже дека секоја заповед е задолжителна, сепак, им го дарувал на луѓето усиновувањето преку Својата крв, велејќи: “Кога исполните сѐ, што ви е заповедано, речете: “Ние сме слуги негодни, оти го извршивме она што бевме должни да го извршиме'” (Лука 17, 10). Затоа царството небесно не е награда за дела, туку е благодат на Господа, приготвена за неговите верни слуги.
3. Робот не бара слобода, како награда, туку му угодува на својот господар како должник, и очекува од него благодет.
4. Светиот апостол Павле пишува: ”Христос умре за нашите гревови, според Писмата“ (1. Кор. 15, 3), a на оние, кои му служат добро, им дарува слобода. Самиот Господ Исус Христос вели: “Убаво, добри и верни слуга! Во малку си бил верен, над многу ќе те поставам; влези во радоста на својот господар!” (Матеј 25, 23).
5. Уште не е верен слуга оној, кој се раководи само со голо знаење, туку верен слуга е оној, кој со вера Му служи на Христа, Кој ги дарувал заповедите.
6. Оној што Го почитува Господа го исполнува она што му е заповедано, а ако погреши во нешто или не Го послуша Господа, тој ќе ја истрпи казната што ќе му биде дадена.
7. Биди љубопитен и трудољубив, зашто голото знаење го прави човекот горд.
8. Искушенијата, кои нѐ напаѓаат ненадејно, по Божја промисла, нѐ учат да бидеме трудољубиви и нѐ поттикнуваат да се каеме.
9. Страдањата што нѐ постигнуваат се рожби на нашите лоши дела. Но, ако ги претрпиме со молитва, ќе добиеме преку нив пак добрини.
10. Некои, откако биле пофалени за некоја добродетел, се насладиле со тоа и помислиле, дека таа суетна сладост е утеха одозгора. Други, пак, откако биле изобличени за некој грев, се натажиле и таа корисна тага сметале дека е дејство на лошиот дух.
11. Оние кои се гордеат поради своите подвизи и се ставаат над оние, кои се сосема мрзливи, мислат дека навистина можат да се оправдаат со своите надворешни дела. А ние, кои се надеваме само на нашето голо знаење, ги понижуваме оние што знаат помалку од нас, и со тоа стануваме многу понеразумни од нив.
12. Знаење без дела е несигурно, па макар и било вистинско. Тврдата основа на сѐ е делото.
13. Често, поради негрижата за делото, се помрачува и самото знаење. Зашто, ако сосема не се грижиме за делата, од тоа и самите мисли за нив, малку по малку постепено исчезнуват.
14. Светото писмо затоа ни говори со нашиот разум да Го познаваме Господа, за да можеме правилно да Му служиме со нашите дела.
15. Кога ги извршуваме Божјите заповеди јавно, тогаш иако добиваме од Бога нешто соодветно на она што сме го направиле, сепак, ползата ќе ја имаме според целта на нашата слободна волја.
16. Оној што сака да направи нешто, а не може, тој е пред Бога, Кој ги знае човечките срца, како и оној што го направил. Ова треба да се разбере како во однос на доброто, така и во однос на злото.
17. Умот и без телото прави многу добро и зло, а телото без умот не може да направи ни добро ни зло. Зашто одлуките на нашата слободна волја ѝ претходат на дејноста.
18. Едни, не извршувајќи ги заповедите, сметаат дека вистински веруваат; а други, извршувајќи ги, го очекуваат царството, како заслужена награда. И едните и другите грешат против вистината.
19. Господарот не е должен да ги наградува своите слуги; и оние што не слугуваат добро не добиваат слобода.
20. Ако Христос умрел за нас, тогаш ние не треба веќе да живееме за себе си, а за Оној Кој умре за нас и воскресна (сп. 2. Кор. 5, 15). Ние сме Му се обврзале на Бога да Му служиме сѐ до нашата смрт. Како можеме усиновувањето да го сметаме должно за награда.
21. Христос е Господ по природа и по Својата промисла за нашето спасение. Он нѐ создал нас кои не сме постоеле и со Својата крв нѐ искупил нас умрените поради гревот и им дал благодат на оние што така веруваат.
22. Кога ќе ги чуеш зборовите од Светото писмо: “Во Тебе Господи, е силата Божја и во Тебе има милост, зашто Ти ќе му дадеш на секого според делата негови” (Псал. 61, 12), не мисли дека делата сами по себе се достојни за пеколот или за рајот, туку дека Христос на секого ќе Му даде според верата или неверието во Него, како Бог Создател и Искупител наш, а не како Проценувач на делата и наградите.
23. Ние, кои сме се удостоиле со бањата на обновувањето, не правиме добри дела заради добивање награда, туку заради запазување на дадената ни чистота.
24. Секое добро дело го правиме со помошта на нашите природни сили, иако нѐ оддалечува и од лошите дела, но без содејството на Божјата благодат, нашите добри дела не можат да ни дадат осветување.
25. Оној што се воздржува се оддалечува од угодувањето на стомакот, несреброљубецот од -среброљубието, молчаливецот - од многуглаголанието, чистиот од приврзаноста кон телесните задоволства, целомудрениот- од блудот, оној што се задоволува со она што го има - од среброљубието, кроткиот - од лутината, смирениот - од суетата, послушниот - од своеволието; оној што самиот се изобличува - од лицемерието. На таков начин, и оној што се моли се оддалечува од безнадежноста и очајанието, доброволниот сиромав - од желбата за збогатување, исповедникот на верата - од отпадништвото, маченикот - од идолослужењето. Гледаш ли како секоја добродетел, која бива извршувана дури до смртта, не е ништо друго, туку оддалечување од гревот, а оддалечувањето од гревот е дело на природата, а не е она, за што може да ни биде дадено како награда царството?
26. Човекот одвај го запазува она што му е природно; Христос со својот крст ни дарува усиновување.
27. Има заповед поодделна и има заповед општа и сеопфатна. Зашто има заповед за тоа на сиромасите да им даваме дел од она што го имаме, а има заповед и за тоа да се откажеме од сѐ што имаме.
28. Има дејство на благодатта, кое не можат да го почувствуваат младенците по духовна возраст, а има и дејство на духот на злобата, кое е слично на вистината. Добро е да не се загледуваме премногу во таквите дејства, за да не бидеме измамени и прелестени, но и да не ги преколнуваме, зашто некои од нив можат да бидат и вистински. Но, сѐ тоа со надеж треба да Му го принесуваме на Бога, зашто само Он ја знае користа од едното и од другото.
29. Оној што сака да го преплива духовното море, тој треба долго да трпи, да се смирува, да бдее и да се воздржува. А, ако сака да го направи овој подвиг без овие четири работи, тој попусто ќе го измачува своето срце, но нема да може да преплива.
30. Безмолвието е прекинување на сето ова зло. Ако тоа и четирите спомнати добродетели се присоединат кон моливата, тогаш нема подобар начин и покус пат за доѓање до бестрасноста, бидејќи таа се содржи во нив.
31. Умот не може да безмолвува без телото, ниту може да биде разурната преградата меѓу нив, без безмолвието и молитвата.
32. Телото му се противставува на духот и духот на телото, како што говори светиот апостол Павле: “Телото сака противни работи на духот, а духот - противни на телото; тие се еден против друг, за да не го правите она, што сакате” (Гал. 5, 17). Оние што живеат според духот похотите на телото не ги извршуваат.
33. Молитвата е несовршена без духовното извинување. Господ го слуша оној што нерасеано вика кон Него.
34. Умот што се моли нерасеано - го смирува и го скрушува срцето. И псамопеачот Давид вели: “Жртвата пред Бога е смирен дух; срце понизно и смирено, Ти Боже, не отфрлуваш” (Псал. 50, 17).
35. И молитвата се нарекува добродетел, иако таа им е мајка на сите добродетели, зашто ги преродува преку соединувањето со Христа.
36. Сѐ што направиме без молитва и без добра надеж, тоа отпосле ќе се покаже штетно или несовршено.
37. Кога ќе чуеш дека последните станале први, а првите последни (сп. Матеј 19, 30), знај дека овде се зборува за оние што имаат добродетели и за оние што имаат љубов. Иако е љубовта последната добродетел по својот поредок, по своето достоинство е прва меѓу сите нив; зад себе го остава сѐ она што се родило пред неа.
38. Кога ќе те нападне униние, било за време на молитва, или во други разновидни демонски напади, помислувај за исходот на твојата душа од твоето смртно тело и за страшните маки. Но, многу е подобро да се прилепуваме до Бога со молитва и со надеж, отколку да се занимаваме за она што е надворешно, макар да е тоа и корисно.
39. Ниедна добродетел сама по себе не ја отвора нашата природна врата, ако сите тие не се поврзани и не стојат во зависност една од друга.
40. Не се воздржува оној што се храни со помисли, па макар биле и корисни, но не можат да бидат покорисни од надежта.
41. Секој грев води во смрт, ако веднаш не биде очистен преку покајание. Ако и светец се помоли за друг да му биде простен гревот нема да биде услишан.
42. Оној што се кае правилно не се надева на своите покајни трудови, туку се надева само на Божјата милост.
43. Секое добро, за кое е способна нашата природа, ние сме должни да го правиме секој ден. Како ќе се оправдаме пред Бога за сите зла што сме ги напрвиле досега?
44. Колку и да ги преумножуваме сега нашите добродетели, тие се само изобличување за она што не сме го направиле во минатото, а нешто малку што сега Му го даваме на Бога.
45. Оној што се смирува и што жали поради своите гревови, а телото свое - во сѐ го задоволува, сличен е на оној што го лишува своето тело, а има расеан ум.
46. Слободното жалење треба да биде телесно и душевно; едното да му помага на другото; душевното на телесното, а телесното на душевното; нивното разединување е полошо и потешко од сѐ друго.
47. Голема добродетел е трпеливо да поднесуваме сѐ што ни се случува лошо и според зборовите на нашиот Господ, да го сакаме нашиот ближен што нѐ мрази.
48. Белег на нелицемерната љубов е простувањето на навредите. Така и Господ го засакал светот.
49. Без вистинско знаење, неможно е од срце да простиме, зашто тоа му покажува на секого дека тоа што ни го направил некој на нас и ние сме можеле да му го направиме нему.
50. Ништо нема да загубиш од тоа што си го оставил за Господа, зашто во свое време ќе ти се врати многукратно умножено.
51. Кога умот ќе ја заборави целта на богоугодниот живот, тогаш јавното извршување на дободетелите станува некорисно.
52. Ако лошото говорење е штетно за секој човек, тогаш тоа е уште поштетно за оние што си наложиле строг начин на живеење.
53. Со своите дела покажувај дека си мудар, зашто нема зборови, кои би биле помудри од делата.
54. По подвижничкиот живот за придобивање совршен живот следува застапувањето. Тоа може да се дознае од Божјиот закон и од совеста.
55. Еден примил помисла и без размислување ја прифатил, а друг ја примил и ја проверил со вистината. Кој од овие двајцата постапил побогоугодно?
56. Да ги претрпуваме страдањата и да не ги обвинуваме за нив ругите луѓе, тоа е вистинско знаење.
57. Оној што работи и што бара награда од Бога, тој не Му слугува на Бога, туку на својата волја.
58. Оној што греши, не може поинаку да ја избегне казната за своите гревови, освен преку соодветно покајание за гревовите.
59. Некои велат дека ние не можеме да правиме никакво добро сѐ додека вистински не ја добиеме Божјата благодат, тоа не е правилно.
60. Оние што се секогаш расположени да го прават само тоа што го сакаат, тие откажуваат да го прават и она што можат, со изговор дека немаат за тоа помош одозгора.
61. На оние што се крстени во Христа таинствено веќе им е дарувана благодатта, но таа дејствува осетно доколку ги извршуваат заповедите. Иако оваа благодат не престанува тајно да ни помага, во наша власт е и од нас зависи дали ќе правиме добро или зло.
62. Пред сѐ, благодатта дејствува на нашата совест. Затоа и разбојниците, откако се покајале, можеле да Му угодат на Бога.
63. Таа не бива скриена и во поуката на ближниот. А понекогаш проговорува и за време на читањето, го поучува нашиот ум како да извлече поука од тоа што го читаме. Затоа, ако не ја скриваме оваа дарбина во вакви и други слични прилики, пa ако го следиме она на што ни укажува благодатта, тогаш навистина ќе се удостоиме да ја добиеме вистинската благодат и да влеземе во радоста на нашиот Господ.
64. Оној што очекува да ја добие вистинската благодат на Светиот Дух, пред да почне да ги извршува заповедите, сличен е на роб купен за пари, кој токму тогаш кога го купиле бара веднаш да му потпишат дека го пуштаат на слобода.
65. Оној Кој разбрал, дека надворешните страдања биваат според Божјата правда, тој барајќи Го Господа, ги нашол и знаењето и вистината.
66. Согласно со Светото писмо, постојано имај на ум, дека “Он е Господ, Бог наш; Неговите судови се по целата земја" (Псал. 104, 7), тогаш сѐ што ти се случува ќе биде за тебе учител на богопознанието.
67. Секој наидува на она што го заслужува според својата внатрешна расположба, но само Бог ги знае подробностите што се соодветни на надворешните збиднувања, спрема внатрешната состојба на секого од нас.
68. Кога ќе доживеете некаква навреда од луѓето, спомнете си веднаш дека ние не треба да бараме слава од луѓето, туку да ја бараме само славата, што е од Единиот Бог (сп. Јован 5, 41 и 44) и ќе бидеме и тогаш, кога сме навредени и понижени од луѓето, ненатажени и весели, а ќе ја примиме и славата од нашиот Господ, кога ќе дојде со сила и слава.
69. Кога те прославуваат луѓето, според Божјата волја, ти од своја страна не додавај ништо намерно кон она што ти е дадено по Божја промисла, та сето тоа да не се промени, а ти да го претрпиш спротивното - да бидеш посрамен.
70. Семето не расте и не дава плод без земја и без вода, така и човекот не успева во својот духовен живот, без свои доброволни трудови и Божјата благодатна помош.
71. Дожд не паѓа, ако нема облак, а без добра и чиста совест не можеме да Му угодиме на Бога.
72. Не откажувај да учиш, макар колку и да си мудар, бидејќи Божјата усрдност е покорисна од нашата мудрост.
73. Кога сакаме со желба да си угодиме во нешто, тогаш нашето срце ќе се помрдне од своето место, на кое е утврдено, а тоа е слично на многу голем и тежок камен, кој, кога ќе се откорне од височина, ќе се стркала незадржливо во бездната.
74. Како што неопитното теле, што трчи од тревка до тревка ќе се најде најпосле на многу стрмно и од сите страни опасно место, така бива и со душата, која малку по малку се оддалечува од својата духовна среденост и го губи вниманието над себе си.
75. Кога умот, откако ќе закрепне во Господа, ја отргнува душата од некоја долговремена лоша навика, тогаш нашето срце, како од џелати бива казнувано преку умот и страстите, влечејќи го таму - ваму.
76. Како што оние кои пловат по морето, надевајќи се на голема печалба доброволно го претрпуваат сончевиот пек и сите опасности, така и оние што го мразат злото - ги сакаат изобличувањата. Првите се борат со ветровите, а вторите со страстите.
77. Како што бегањето зиме или “во сабота” (сп. Матеј 24, 20) им причинуваат болки на телото и осквернување на душата, така и страстите се устремуват на телото и на осветената душа.
78. Никој не е толку благ и милостив, како што е благ и милостив нашиот Господ, но на оние што не се кајат и Он не им ги простува гревовите.
79. Не се малкумина оние што жалат за нивните гревови, а нивните причини доброволно ги задржуваат во себе си.
80. Кртот што рие под земјата, бидејќи е слеп, не може да ги види звездите, и оние што не Му веруваат на Бога во врска со земните работи, не можат да Му веруваат и кога им говори за нивната вечна служба.
81. На луѓето бидејќи им е дадено знаењето на вистината, како благодат пред благодатта, тоа ги учи, пред сѐ да веруваат во Оној, Кој им го подарил тоа знаење.
82. Кога грешната душа не ги прифаќа страдањата, што ѝ ги испраќа Бог за вразумување, тогаш ангелите говорат за неа: “Го лекувавме Вавилон, но не оздраве; оставете го, и да си одиме секој во земјата своја, бидејќи пресудата за него стигна до небесата и се дигна до облаците” (Јерем. 51, 9).
83. Умот, заборавајќи го вистинското знаење, води со луѓето војна за она што е штетно за нив - како за корисно.
84. Како што огнот не може да продолжи да гори во водата, така и нечистата мисла не може да се задржи во богољубивото срце. Зашто трудољубив е секој што Го љуби Бога, а доброволниот труд е непријател на похотта.
85. Страста бива преку дела доброволно создавана во душата, а потоа насила се одржува против оние што ја сакале, и покрај тоа што тие веќе не ја сакале.
86. Ние ги сакаме причините на лошите помисли. Тие затоа и доаѓаат во нас. А за доброволните е јасно дека ги сакаме и дека го сакаме и нивното остварување.
87. Вообразеноста и надуеноста се причини на хулите, а среброљубието и суетата на немилосрдноста и лицемерието.
88. Кога ќе види ѓаволот дека умот почнал да е со срцето, тогаш го напаѓа со големи и лукави искушенија. Малите добродетели не ги напаѓа со големи искушенија.
89. Задржувањето на лошата помисла ја открива пристрасноста на човекот, а нејзиното брзо изгонување покажува дека има противставување и борба.
90. Има три духовни места, во кои влегува умот, менувајќи се самиот во себе си... Тоа се: природното, натприродното и противприродното. Кога навлезе во своето природно место, тогаш наоѓа дека тој е виновник за лошите помисли и причина за страстите. Тогаш ги исповеда своите гревови пред Бога. А кога се наоѓа во противприродно место, тогаш ја заборава правдата Божја и војува против луѓето, оправдувајќи се со тоа дека го навредуваат. Кога, пак, се издигне во натприродното место, тогаш ги наоѓа за себе си плодовите на Светиот Дух, за кои говори светиот апостол Павле во своето Послание до Галатјаните, велејќи: “Плодот на Духот е: љубовта, радоста, мирот, долготрпеливоста, добротата, милосрдноста, верата, кротоста, воздржливоста” (Гал. 5, 22, 23). И знае дека, ако ги претпоставува телесните грижи, тогаш не може да биде таму. И, ако излезе оттаму, паѓа во грев и во сите други жалосни работи, можеби не набргу, но во свое време, како што ѝ е познато за тоа на Божјата правда.
91. Знаењето на секого дотолку е вистинско, доколу бива потврдувано од неговите: кротост, смиреност и љубов.
92. Секој, кој е православно крстен, ја добива таинствено сета благодат; а забележлив доказ за ова, најпосле, добиваме, по мерката на извршувањето на заповедите.
93. Христовата заповед, ако биде совесно извршувана, по многу маки и страдања дарува радост. Впрочем, и едното и другото бива во свое време.
94. Во секоја работа нека ти биде присутна молитвата, зашто без Божјата помош ништо не можеш да направиш.
95. Нема ништо посилно од молитвата за придобивање на Божјата помош; и ништо нема покорисно од неа за угодување на Бога.
96. Во неа се состои сето извршување на заповедите, зашто немa повозвишено од љубовта спрема Бога.
97. Нерасеаната молитва е знак на богољубие кај оној што се моли; негрижата за неа и расејаноста на умот е знак за љубовта на оној што се моли спрема нешто што не Му е угодно на Бога.
98. Кој бдее бодро и без тага, кој е долготрпелив и кој се моли, тој е изложен на дејството на Светиот Дух; а и оној, кој чувствува мака на сето ова, но ја претрпува доброволно, и тој набргу ќе добие поткрепа одозгора.
99. Речено е дека една заповед бива над друга, така и една вера бива посилна од друга.
100. Според светиот апостол Павле, има вера од слушање (сп. Рим. 10, 17) и има вера, која е “жива претстава, на она кое се надеваме” (Евр. 11,1).
101. Убаво е со зборови да им се помага на оние што бараат совет, но подобро е, ако им биде помогнато со молитва и со добродетел, зашто преку нив оној што My се принесува на Бога им помага и на ближните и самиот се удостојува со помош.
102. Ако сакаш со малку зборови да им бидеш корисен на љубопитните, укажи им на молитвата, на вистинската вера и на тоа дека треба трпеливо да ги поднесуваат сите страдања, зашто секое друго добро се добива преку нив.
103. Ако некој целата своја надеж за нешто ја има во Бога, за тоа нема да се бори со своите ближни.
104. Ако сѐ зависи од нашата слободна волја, според Светото писмо, тогаш никој не му е поголем непријател на човекот од него самиот.
105. Предводителот на секое зло е незнаењето, а второто зло по него е неверувањето.
106. Бегај од искушенијата со помош на трпението и молитвата. Ако се бориш против нив со други средства, тие ќе почнат уште посилно да те напаѓаат.
107. Кроткиот заради Бога е мудрец на мудреците, а смирениот по срце е најсилен од најсилните, затоа што тие го носат разумно Христовиот јарем.
108. Ова што го говориме и правиме без молитва, тоа отпосле се покажува и како погрешно и како штетно, нашето незнаење бива откривано во нашите дела.
109. По дела, зборови и помисли само Еден е праведен, а преку вера, благодат и покајание има многу праведници.
110. Како што на оној што се кае не му е својствено да мисли високо за себе си, така и оној што свесно греши не може да биде смирен.
111. Смирението не е осудување на совеста, туку е исповедање на Божјата благодат и на Божјата снисходливост.
112. Она што е воздухот за нашиот земен дом, тоа е за духовниот Божјата благодат: колку предмети исфрлиме од нашиот земен дом, толку повеќе воздух ќе имаме во него, а колку повеќе предмети внесеме во него, толку воздух ќе истиснеме од него.
113. Домашните предмети се садовите, храната и намештајот, а предметите на умот -самољубието и самоугодувањето.
114. Широчината на срцето е надежта во Бога, а неговата теснота - животните грижи.
115. Благодатта на Светиот Дух е една и неизменлива, но таа во секого дејствува како што сака.
116. Како што дождот откако се излие на земјата, ги поддржува и ги храни во растенијата нивните својства: во слатките - спадоста, во горчливите - горчливоста, така и Божјата благодат, кога ги вдахновува верните, ги удосгојува со своите дејствувања, сообразно со нивните добродетели, а таа самата во себе си не се изменува.
117. За оној што е гладен за Христа - таа бива храна, за оној што жедува за Него, слатко пиење, за оној на кого му студи, топла облека, за преуморениот одмор, за оној што се моли - уверување дека молитвата му е услишана и на оној што плаче - утеха.
118. Затоа кога ќе ги чуеш зборовите на Светото писмо за Светиот Дух, дека над апостолите во вид на огнени јазици, застанал по еден на секого од нив (сп. Дена 2, 3) или дека влегол во пророкот (сп. 1. Цар. 10, 3), за тоа како дејствува (сп. 1. Кор. 12, 11), дека бива натажуван (сп. Ефес. 4, 30), дека гасне (сп. 1. Сол. 5, 19), дека се возмутува (сп. Дела 17, 16), други дека се исполнети со Светиот Дух (сп. Дела 2, 4), тогаш не мисли за Духот дека претрпува некакво раздробување, или претворање, или некакво изменување, туку верувај, како што веќе рековме, дека е Он непреложен, неизменлив и сесилен. Затоа и во Своите дејствувања Он останува Еден - каков што е и на секого Му го подарува божествено она што му е потребно. Он слично на сонцето, потполно се излил на крстените, но секој од нив се просветува во толкава мерка; оние што ги намразиле страстите ги ослободува од нив; а доколку се покаже дека ги сакаат, тие толку повеќе се помрачуваат.
119. Тој што ги мрази страстите, тој ги очекува и нивните причини; оној што е расположен спрема овие причини, тој и без да сака, бива победуван од нив.
120. Кога лошите помисли дејствуваат во нас, за ова да се обвинуваме себе си, а не гревот на нашите прародители.
121. Корените на грешните помисли се јавните гревови, кои секој од нас ги прави со рацете, со нозете и со устата.
122. Неможно е оној што не ја сака причината на некоја страст да разговара и да се насладува со неа.
123. Кој ќе почне да разговара со суетата, ако го презира посрамувањето? Кој ќе се обеспокојува од унижувањето, ако го сака смирението? Кој ќе се согласи да му угодува на своето тело, ако има срце сокрушено и смирено? Кој ќе почне да се грижи за она што е привремено или да војува за да го придобие, ако верува во Христа?
124. Ако некого го отфрлаат, ако придобил вистинско знаење, а пројавува тврда вера во Него, тој ни со мисла, ни со зборови нема да му се противстави на оној што го отфрла.
125. “Не се надевајте на неправда и не посакувајте отимање; кога богатството расте, не го приврзувајте срцето кон него” (Псал. 61, 10), Бог го запазува за секого она за што е со право достоен.
126. Ако за оној што навредува навредувањето не е излишок, ни за навредениот трпеливоста не е лишување, тогаш: “што да очекувам? Зарем надежта моја не е во Тебе, Господи?” (Псал. 38, 7).
127. Ако видиш некого што страда многу кога е навреден, тогаш знај дека е исполнет со славољубиви помисли, па со незадоволство ги жнее плодовите што тој самиот ги посеал во своето срце.
128. Оној што се наситил прекумерно со телесни задоволства, тој ќе плати за тоа со стотици страдања.
129. Духовниот отец треба да му го кажува на својот послушник она што му е потребно, “а ако не го послуша тој треба да му ги каже несреќите што ќе го постигнат.
130. Ако навредениот не му одговори со навреди на оној што го навредил, со тоа покажал дека верува во Христа, за тоа што не се одмаздил ќе добие стопати повеќе и во овој и во идниот живот.
131. Спомнувањето за Бога се придржува со копнеж на срцето кон вистинска побожност, а секој што заборава за Бога тој си угодува на себе си и е нечувствителен.
132. Немој да велиш дека бесстрасниот не може да тажи; ако не за себе си, тој треба да тажи заради својот ближен.
133. Кога непријателот насобере многу записи за направените и заборавените гревови, тогаш го тера својот должник и свесно да ги прави тие гревови, злоупотребувајќи го законот на гревот.
134. Ако сакаш непрестајно да си спомнуваш за Бога, тогаш не отфрлај ги и несреќите, како да не си ги заслужил, туку претрпувај ги како со право да си ги заслужил. Зашто трпеливоста со таков дух секогаш нѐ поттикнува да си спомнуваме за Бога, а откажувањето од трпението го намалува мудрувањето на срцето, кое е устремено кон Бога, свртувајќи го кон земјата и преку пријатноста, затоа што ја отфрлил тешкотијата, предизвикува заборавање.
135. Ако сакаш Господ да ги покрие твоите главни гревови, тогаш, ако имаш некоја добродетел, не покажувај ја јавно пред луѓето. Зашто како што ние постапуваме со нашите добродетели, така Бог ќе направи со нашите тајни гревови.
136. Откако си ја скрил твојата добродетел, не се превознесувај и не мисли дека добро си постапил. Правдата од нас бара: не само да го скриваме доброто што го имаме, туку да не мислиме за ништо што е забрането.
137. Не радувај се кога ќе му направиш добро на некого, туку кога без злоба ќе можеш да поднесеш кога ти се враќа зло за доброто што си го направил. Зашто како што ноќите следат по деновите, така и злото следи пo доброто.
138. Суетата, среброљубието и сластољубието (самоугодувањето) не ги оставаат неосквернети добрите дела, ако пред тоа и самите не отпаднат од стравот Божји.
139. Во страдањата и маките е скриена Божјата милост; тие што трпеливо ги поднесуваат - ги водат кон покајание и од вечните маки ги избавуваат.
140. Некои, извршувајќи ги Божјите заповеди, очекуваат дека тие на Божјата вага ќе послужат како противтежа за нивните гревови, а други со тоа мислат да Го умилостиват Оној Кој умрел за нашите гревови. Се поставува прашањето: чие мислење е поправилно?
141. Стравот од пеколот и љубовта спрема Божјото царство небесно даваат трпение во страдањата. И ова не е од нас, туку од Оној Кој ги знае нашите помисли.
142. Оној што верува во идниот живот без размислување се оддалечува од овдешните наслади, а оној што не верува тој си самоугодува и е нечувствителен.
143. Не прашувај се како може сиромавиот да им се предава на сластите, кога за тоа нема средства и можности; зашто тие гревови можат да бидат правени и во мислите, дури и повеќе отколку со дела.
144. Едно е знаењето за делата, а друго знаењето на вистината. Колку што сонцето ја надминува месечината, толку ова последното е покорисно од првото.
145. Знаењето на делата останува во извршувањето на заповедите, а знаењето на вистината е во надежта на Христа.
146. Ако сакаш да се спасиш и да дојдеш до познавањето на вистината, настојувај секогаш да се издигнуваш над она што е од овој свет и со надеж да се прилепуваш до Единиот Бог. Принудувајќи се внатре во себе си, ќе се сретнеш со начелата и властите, кои водат со тебе борба преку помислите. Но, победувајќи ги со молитви и останувајќи со тврда надеж на Бога, ќе ја добиеш Божјата благодат, која ќе те избави од идниот гнев.
147. Оној што ги разбира таинствено искажаните зборови во Светото писмо, дека “нашата борба е против началствата... против поднебесните духови на злобата” (Ефес 6, 12), тој лесно ќе може да ги разбере и зборовите на Спасителот, дека треба секогаш да се молиме и да не очајуваме (сп. Лука 18, 1).
148. Законот сликовито заповеда шест дена да работиме, а седмиот да се одмараме од нашите работи. Работата на душата се состои во правење добро со имотот, односно со делата. Одморот од работите или спокојот треба да се состои, според зборовите на Господа, да продадеме сѐ што имаме и да им го разделиме на сиромасите, да се смириме и да се успокоиме со таквото ослободување од желбата за собирање имот на земјава, да празнуваме во нашата духовна надеж. Токму кон ваквиот спокој и кон влегувањето во него не поттикнува и светиот апостол Павле, велејќи; “Да се погрижиме да влеземе во оној спокој” (Евр. 4, 11).
149. Ова го рековме не затоа што не ја имаме предвид иднината, идниот живот, не велиме дека наградата ќе биде овде, туку сакаме само да се разбере, дека е потребно најнапред да ја добиеме во срцето дејната благодат на Светиот Дух, а потоа, потпомагани од Него, да влеземе во небесното царство. Откривајќи ни го ова, нашиот Господ Исус Христос рекол: “Царството Божјо е внатре во вас” (Лука 17, 21). И светиот апостол вели: “Верата е жива претстава за она на кое се надеваме” (Евр. 11, 1). И уште: “Испитувајте се сами себе дали сте во верата! Сами испитувајте се! Или не сте свесни дека Исус Христос е во вас? Освен, само ако сте недостојни” (2. Kop. 13, 5).
150. Оној што ја познал вистината, не им се противставува на страдањата што го снаоѓаат. Зашто тој знае дека тие го водат човекот кон стравот Божји.
151. Направените гревови, ако си спомнуваме за нив подробно, ја ослабуваат добрата надеж. Бидејќи тие, ако одново вникнуваат во душата, тогаш ние се исполнуваме со жалост, се оддалечуваме од надежта, а ако го правиме тоа без жалење, тогаш во нас пак навлегува некогашното осквернение.
152. Кога умот преку самопрекорување ќе придобие несомнена надеж, тогаш непријателот, под вид на исповед, како на слика ги изобразува неговите некогашни гревови, за да ги распали одново страстите кои биле со дејството на Божјата благодат заборавени, и тајно му нанесува повреда на човекот. Во таквиот случај и умот веќе просветен и што ги замразил страстите, по неопходност се помрачува, ја покрива како со магла и со страсни похоти, ги задржува во таквите помисли и почнува со нив да разговара страсно со нови искушенија, така што ваквото спомнување не бива исповед, туку нова покана кон страстен живот.
153. Ако сакаш да Му принесеш на Бога беспрекорна исповед, тогаш не спомнувај си ги во подробности твоите некогашни гревовни паѓања, туку претрпувај ги храбро последиците од нив.
154. Тешките страдања ни доаѓаат поради гревовите што сме ги направиле, носејќи со себе си за секого од нив и соодветна казна.
155. Оној што има вистинско знаење, кога се исповеда пред Бога не си спомнува во подробност за своите гревови, туку го претрпува сето она што го снаоѓа.
156. Отфрлајќи го искреното жалење поради направените гревови и срамот, не ветувај пред Бога дека ќе се покаеш преку извршување на добродетели, зашто суетата и нечувствителноста обично им служат и на гревот и на привидното добро.
159. Оној што се наоѓа под власта на гревот не може самиот, со своите сили, да го победи плотското мудрување, зашто во своите членови има внедрено непрестајно распалување.
160. Острастените треба постојано да бидат во молитва и во послушност, зашто дури и со нивната помош, тешко можат да се борат со демонските искушенија.
161. Оној што се бори со своите желби со помош на послушноста и молитвата, тој е опитен борец; преку оддалечувањето од сѐ што е земно, тој ја пројавува својата духовна борба.
162. Оној што не ја усогласува својата волја со Божјата волја, тој постојано се препнува и не успева во ништо што презема, и најпосле, паѓа во рацете на непријателите.
163. Кога ќе видиш двајца грешници да се сакаат еден со друг, знај дека тие заемно си помагаат во самоугодувањето.
164. Горделивиот и славољубивиот лесно се измируваат еден со друг, зашто горделивиот го фали славољубивиот, кој се поклонува ропски пред него, а славољубивиот го велича горделивиот, кој често него го пофалува.
165. Богољубивиот слушател во обата случаја добива корист; и тогаш кога говорат со пофалба за неговите добродетели, тој станува уште поревносен; а кога го изобличуваат за неговите лоши дела, и од тоа станува поревносен, се принудува на покајание. Треба да се трудиме да имаме живот соодветен на нашата вера, а со тоа заедно - треба да Го прославуваме Бога и да се молиме.
166. Се разбира, добро е да се грижиме за главната добродетел и за да не се грижиме поодделно за ништо. И кога се молиме да не се молиме за ништо поодделно, туку да мислиме на зборовите на Господа и да се молиме само за Божјото царство: ”Барајте го најнапред царството на Бога и Неговата правда, и сѐ ова ќе ви се придаде“ (Матеј 6,33). Ако пак се грижиме за секоја наша потреба, тогаш треба да се молиме поодделно за секоја од нив, зашто оној што прави нешто без молитва, или ако се грижи за нешто, тој не ја доведува со успех својата работа до крај. Токму такво е значењето на зборовите на нашиот Господ Исус Христос: “Без Мене не можете да направите ништо” (Јован 15, 5).
167. Кој ја занемарува заповедта за молитвата, тој паѓа во различни непослушности од кои една го предава на друга како заробеник.
168. Оној што спокојно ги прима сегашните непријатности одушевувајќи се со надежта за Идните блага, тој придобил знаење на вистината и лесно ќе се избави од гневот и жалоста.
169 Кој за вистината прима подбивање и понижување, тој оди по патот на апостолите, го зел својот крст и е врзан со железни вериги. А кој без сето ова се обидува да внимава на своето срце, тој самиот се мами со својот, ум и паѓа во искушенијата на ѓаволските мрежи.
170. Кој не се бори со помислите без да се бори со нивните причини, тој не може да ги победи лошите помисли додека не ги победи нивните причини. Зашто кога нешто одделно ќе отфрлиме од нив, набргу потоа пак ќе паднеме и во едните и во другите.
171. Кој се бори со луѓето од страв да не претрпи од нив некакво зло или некаква навреда, тој или овде на земјава многу ќе пострада или во идниот живот ќе биде измачуван без милост.
172. Оној што сака да го отфрли секој товар од себе си, должен е во своите молитви сѐ да Му предаде на Бога и постојано во умот свој да има силна надеж на Него и колу што е тоа можно да ги презира сите грижи за земното.
173. Кога ѓаволот ќе види дека човекот без потреба се занимава премногу со потребите на телото, тој тогаш најнапред го ограбува неговиот ум, а потоа, откако ќе успее во тоа, му ја одзема и надежта во Бога и со тоа како да му ја отсекува главата.
174. Ако некогаш придобиеш оградено место на чистата молитва, тогаш не прифаќај ги помислите за оние работи кои ти ги нашепнува непријателот, за да не го загубиш она што е поубаво. Зашто е многу подобро да го прободуваш со стрелите на твојата молитва, кога е затворен некаде во длабините, отколку да разговараш со него, кога тој му предлага на твоето внимание ништожни работи, настојувајќи да нѐ отргне од нашите молитви и да нѐ приврзе за себе.
175. Познавањето на работите обично му користи на човекот за време на искушението и очајанието, но за време на молитвата тоа обично ни штети.
176. Ако ти се падне жреб да поучуваш за Господа, а не те слушаат, тогаш духовно жалости се, а јавно и отворено не вознемирувај се. Нема да бидеш осуден поради ваквата твоја жалост, заедно со оние што не ги слушаат твоите зборови со внимание, а ако се вознемириш ќе бидеш искушуван.
177. Кога разговараш со луѓето, не криј го од нив она што им е потребно и корисно; само она што е пријатно искажувај го јасно и отворено, a она што е непријатно искажувај го прикриено.
178. Оној што не е потчинет на твојата власт, не изобличувај го ако направил некој пропуст; тоа е работа за оној што има власт, а не за давање совети.
179. Она што им се зборува на сите, тоа е корисно за сите; а она што му е потребно на секого поодделно, тоа му го кажува неговата совест.
180. Оној што говори вистина должен е да Му благодари на Бога, зашто од Него го прима она што го говори и како треба да го говори. Зашто вистината не зависи од оној што говори, туку од Бога, Кој дејствува преку него.
181. Со оние кои не дале завет дека ќе ти бидат послушни, не постапувај строго кога ќе ѝ се спротиват на вистината, така што место да ги поучиш, ќе се роди непријателство, како што е речено во Светото писмо: “Глупави и празни расправии избегнувај, знаејќи дека тие породуваат кавги“ (2. Тим. 2, 23).
182. Оној што му попушта на својот послушник тогаш кога му противречи, тој го соблазнува и му помага да не води грижа за заветите на своето послушание.
183. Оној што го поучува грешникот со страв Божји, тој му помага да се врати кон добродетелниот живот. А оној што поучува со злоба и лутина, тој, според духовниот закон, паѓа заедно со него во иста страст.
184. Оној што ги поучува другите да го знаат Божјиот закон, треба да се плаши од Законодавецот, а кога се плаши од Него, ќе стои скраја од секое зло.
185. Не биди двојазичен: не мисли едно и не говори друго; она што е во твојата совест, тоа нека биде и во твоите зборови. Зашто Светото писмо таквите ги преколнува (сп. Мудр. Сир. 28, 15).
186. Некој ја кажува вистината, и за тоа од безумните бива намразуван, а друг е лицемерен, и него го сакаат. Ниедна од овие две награди не трае долго. Kе дојде време кога Господ секому ќе му го даде она што го заслужил.
187. Оној што сака да се избави од идните маки, тој треба доброволно да ги трпи сегашните. На тој начин, мислено го заменува едното со другото, па преку малите маки и страдања, се избавува од поголемите.
188. Задржи ги своите зборови од самопофалба и помислата своја од вообразеност, за да не бидеш нападнат од она што е спротивно; доброто не прави го сам и само со свои сили, туку со помош на Бога, Кој гледа сѐ.
189. Бог, Кој гледа сѐ, како што ни го дава за нашите дела она што го заслужуваме, така прави и со нашите помисли и нашите доброволни намери.
190. Несаканите помисли се раѓаат од направените гревови во минатото, а доброволните од нашата слободна волја. Зашто вторите биваат причина за првите.191. Лошите мисли, кои не ги сакаме, ги придружуваат жалост и тага. Затоа тие бргу и исчезнуваат. А тие што ги сакаме со сето наше срце, нив ги придружува радост. Затоа е и тешко да се одделиме од нив.
192. Самоугодникот се ожалостува кога го прекоруваат и кога го лишуват од нешто, а богољубецот бега од пофалби и изобилие.
193. Оној што не ги знае Божјите мисли, тој со умот свој (внатрешно) оди по патот, а од обете страни има страшни стрмнини, така што од секој ветер може лесно да се струполи во бездната, зашто кога го фалат тој се воздига; кога го понижуваат се раздразнува; кога има сѐ во изобилие има похоти; кога е во немаштија - плаче; кога знае нешто - се истакнува; кога не знае - се прави како да знае; кога се богати - се гордее; кога е сиромав - лицемери; кога се наситува - станува жесток; кога пости - станува суетен; со оние што го изобличуваат - спори; на оние што го мразат гледа како на неразумни.
194. Сѐ додека некој не ја добие Христовата благодат и со неа знаењето на вистината и стравот Божји, сѐ дотогаш не само од страстите, туку и од сите надворешни случајности ќе задобива страшни рани.
195. Кога сакаш да разјасниш некоја нејасна работа, барај го најнапред она што Му е пријатно на Бога и, се разбира, само тогаш ќе го најдеш корисното разјаснение.
196. На оние работи, кои се според Божјата волја, целата твар им помага, а на оние што не Му се угодни Нему - целата твар им се противставува.
197. Кој им се противставува на невеселите и тажни работи, тој , и без да е свесен за тоа, и се противставува на Божјата заповед, а кој ги прима како вистинско знаење, тој според Светото писмо, на Бога Му се покорува.
198. Кога ќе те нападне искушение, не барај да знаеш од што и зошто те нападнале, туку потруди се да го претрпиш и поднесеш со благодарност, без тага и без злоба.
199. Туѓото зло не ни додава грев, ако ние не го прифатиме со лоши и грешни помисли.
200. Ако знаеме дека нема човек, кој може без искушенија да Му угоди на Бога, тогаш треба да Му благодариме за секоја мака и за секое страдање.
201. Ако Петар не го оставил ноќното ловење, не би се удостоил со дневното; ако Павле не ослепел сетилно, не би прогледал духовно; ако Стефан не бил обвинет како хулител, пред неговите духовни очи не би се отвориле небесата и не би Го видел Бога.
202. Како што дејствувањето според Божјата волја се нарекува добродетел, така и духовната тага се именува искушение.
203. Бог го искушувал Авраама: му испраќал страдања за негова корист, не затоа за да види каков е, зашто Он знае сѐ, уште пред да биде создадено, Он го знаел и него; го искушувал за да му даде повод за придобивање на совршена вера: подобро да познае и да се утврди во неа.
204. Секое страдање ја раскрива расположбата на нашата волја: дали е на страната Божја или е против Бога. Затоа случајното страдање се нарекува искушение и оној што е подложен на него - преку него се испитува и проверува неговата скриена душевна расположба.
205. Стравот Божји нѐ тера да се бориме со гревот, а кога се бориме, Божјата благодат го уништува.
206. Мудроста не се состои само во тоа да ја знаеме вистината во нејзината природна поврзаност, туку во тоа: да ги претрпуваме навредите и злото што ни го прават тие што нѐ навредуваат, како нешто што сме го заслужиле. Искуството покажува дека оние што останале сами со знаењето, тие се вознесувале со гордост, а оние што го придобиле второто - придобиле и смирение.
207. Ако сакаш да не бидеш измачуван од лоши помисли, смирувај се духовно и сакај ги страдањата, и тоа не само понекогаш, туку постојано, на секое место и во секоја работа.
208. Оној што доброволно се труди да свикне со страдањата, нема да биде напаѓан од насилни лоши помисли. Оној што не ги прифаќа доброволно првите, тој, и без да сака, ќе биде напаѓан од вторите.
209. Кога, како последица на некоја навреда, ќе се раздразнат твојата утроба и твоето срце, не жалости се; тоа што се пројавило во тебе и пред тоа се наоѓало во тебе. Затоа со радост настојувај да се бориш со тие твои внатрешни помисли, знаејќи, дека со нивното уништување - ќе биде уништено и злото што лежи под нив, кое ги раздвижува и овие твои помисли, а ако им дозволиш на овие твои лоши помисли да се задржат во тебе, тие ќе се појавуваат често, така што и злото ќе добие пристап во тебе.
210. Без скрушеност на срцето не можеш потполно да се избавиш од злото, а срцето станува скрушено од ова трајно воздржување: од сон, од храна и од телесен спокој. Зашто изобилството нивно го храни самоугодувањето, а тоа ги размножува лошите помисли, ја ослабнува желбата да се молиме и да ја извршуваме неопходната послушносг и монашкото послушание.
211. Откако ќе добиеш жреб да управуваш со братијата, извршувај ја правилно својата служба: не премолчувај го она што треба да го кажеш или за да заповедаш нешто од страв да не ти се противстават. Ако те послушаат, за тоа ќе добиеш награда поради нивните добродетели. Ако во нешто и не те послушаат, прости им, а за тоа ќе добиеш соодветна награда од Оној Кој рекол: “Простете и ќе ви биде простено”.
212. Тековните настани во животот се слични на оние на панаѓурите. Кој умее да тргува, тој печали, а кој не умее, тој губи.
213. Ако некој не те послуша од првиот збор, не принудувај го со расправија; подобро е да го придобиеш за себе она што тој го отфрлил. Незлобноста е подобра за тебе од неговото поправување.
214. Кога непослушноста на еден ќе се рашири и ќе премине на многумина, тогаш веќе не смееш да бидеш долготрпелив и тогаш не треба да ја бараш само твојата полза, “туку ползата на ближниот” (1. Кор. 10, 24). Зашто ошптата добродетел е покорисна од личната.
215. Ако некој падне во некој грев и не зажали поради него, соодветно со својот престап, тој пак лесно може да падне во истата непријателска мрежа.
216. Како што лавицата не постапува пријателски спрема телето, така бесрамноста не ја пројавува скрбта по Бога (1. Кор. 7, 10).
217. Како што од сврзување меѓу волци и овци нема јагниња, така и од ситоста и жалоста на срцето не се зачнува добродетелта.
218. Никој не може да ги здобие маката и жалоста по Бога - ако претходно не ги засака нивните причини.
219. Стравот Божји и изобличувањето ја примаат и жалоста во cвоe cодружење, а воздржливоста и бдеењето се договараат со покајанието.
220. Оној што не се вразумува со Божјите заповеди и со поуките од Светото писмо, него треба да го тераат со камшик и остен (сп. Изрек. 26, 3). Ако и потоа не тргне по правиот пат, тогаш ”“ќе те вразумам', - вели Бог, - ʽќе ти го покажам патот, по кој да одиш; ќе ги управам очите Мои на тебе'. Не бивајте како коњ или како маска, кои немаат разум, чија челуст со узда и оглавник се скротува за да ти се покоруваат” (Псал. 31, 8-9).
221. Кој лесно се победува од мали искушенија, тој од поголемите насила ќе биде заробен, а кој малите не ги презира, туку и против нив се бори, тој со силата на Господа им се противставува и на големите.
222. Не обидувај се со изобличувања да го лекуваш оној што се фали со своите добродетели, зашто еден ист човек не може да биде и љубител на самопофалбите и љубител на покајанието.
223. Секој Христов збор ги јавува Божјата милост и Неговата правда и мудрост, а нивната сила преку слухот навлегува во душата на оние кои со љубов ја слушаат евангелската наука. Затоа немилостивите и неправедните кои не сакале да ја слушаат, не само што не можеле да ја познаат Божјата премудрост, туку и Го распнале божествениот Учител. И ние треба да се самоиспитуваме: дали со љубов и внимание Го слушаме? Зашто Он рекол: “Ако Ме љубите, пазете ги Моите заповеди.. А кој Ме љуби Мене, возљубен ќе биде од Мојот Отец; и Јас ќе го возљубам, и ќе му се јавам Сам” (Јован 14, 15 и 21). Гледаш ли како во Своите заповеди го скрил Своето јавување? А најголемата од сите заповеди е љубовта спрема Бога и спрема ближниот, која се раѓа од одрекувањето од сѐ земно во смирување на помислите.
224. Знаејќи го ова, Господ ни заповеда, велејќи: “Немојте да се грижите за утре” (Матеј 6,34). А така и треба. Зашто оној, кој не ќе се ослободи од земното и од грижата за него, како ќе може да се избави од порочните мисли? Оној, пак, што е опфатен од помислите, како ќе може да го види гревот, кој е скриен под нив, кој е темнината и маглата на душата и од кого го добиваат својот почеток сите порочни помисли и желби, кога ѓаволот, искушувајќи го преку своите совети, врши насилство и укажува на гревот, а човекот, поттикнуван од славољубието и самоугодувањето, се соединува со него? Тој не размислува и не се оддалечува од него, се насладува со гревот и се согласува со ѓаволот. А, ако не го сознае овој свој главен и основен грев, кога и како ќе може да се моли и да се исчисти од него? И без да се очисти, како ќе го најде местото на својата чиста природа? (сп. Језек. 37, 27). Ако неа не ја најде, како ќе може да го согледа внатрешниот Христов дом? Како ќе може да разбере дека ние сме тој Божји дом, според зборовите на пророците, на евангелистите и на апостолите? (сп. Зах. 2, 10, Јован 14, 23; 1. Кор. 3, 16).
225. Затоа, по изложениот поредок, да се потрудиме да го најдеме овој дом и во молитва да чукаме на вратата (сп. Матеј 7, 7), та или овде, додека сме на земјава, или при исходот на душата од нашето тело, да ни ја отвори Господ оваа врата и ако не се погрижиме за ова навреме, да не ни рече: ”Не ве знам од каде сте“ (Лука 13, 25). А ние сме должни не само да бараме и да добиеме, туку сме должни и да го запазиме она што ќе го примиме, зашто некои го примиле тоа што го барале, но потоа го загубиле. Знаењето за сето ова е едноставно. Него можат лесно да го научат и оние што или почнале доцна да учат или не се одликуваат со брзо учење, можат да го знаат и младите, но постојаноста во извршувањето со трпеливост и внимание ја имаат само старците, побожни и многуопитни, но и тие од невнимание можат да ја загубат, а потоа пак, откако ќе се покајат, со подвизи и трудови, ќе го побараат и ќе го најдат загубеното. И ние да не престанеме да го правиме сето ова, за да го добиеме ваквиот труд и тоа да остане постојано во нас и да не ни биде одземено.
226. Ете, ова сме го научиле и ние за оправдувањето преку духовниот закон, кој треба, според советите на големиот Псалмопеач, непрестајно да го проучуваме и да го извршуваме, ние кои треба често да воспеваме во Господа Исуса, на Кого Му прилега слава, сила и поклонение, сега и во векови. Амин.
Свети Марко Подвижник